Over deze site
In de zomer van 2005 maakte ik een korte, maar intensieve, reis naar voormalig Oost-Duitsland.
Via (Kamp) Amersfoort, Bad-Bentheim en Braunschweig richting de Duitse Deelstaat Sachsen-Anhalt. Voornaamste doel van de trip was het dorpje Walbeck te bezoeken.
Ik trad hiermee in de voetsporen van mijn vader, Bas van der Starre, die deze reis 61 jaar geleden ook maakte. Helaas was het voor hem geen vrije keuze en ging het ook niet om een kort verblijf. Op 16 mei 1944 werd hij (met nog honderden andere jonge mannen) in Sliedrecht tijdens een vergeldingsrazzia door de Duitsers opgepakt, waarna hij werd afgevoerd naar Kamp Amersfoort. In de nacht van 6 op 7 juli van dat jaar vond er vanuit Amersfoort een groot transport naar Duitsland plaats. In deze trein zaten meer dan 600 mannen: de Merwedegijzelaars (waaronder mijn vader) en een grote groep mannen uit Beverwijk en Bedum, die in april 1944 tijdens soortgelijke razzia’s in deze plaatsen waren opgepakt. In Braunschweig werd de groep gesplitst en afgevoerd naar diverse kampen. Mijn vader kwam in Kamp Walbeck terecht, waar hij tewerk werd gesteld in een 360 meter onder de grond gelegen zoutmijn (Schacht Gerhard). In april 1945 werd hij daar door de Amerikanen bevrijd.
Ik kan niet anders zeggen dan dat het bezoek aan Walbeck en 'Schacht Marie’ (de zoutmijn die ondergronds verbonden was met ‘Schacht Gerhard’, de thans niet meer toegankelijke mijn waar mijn vader werkte) diepe indruk op mij heeft gemaakt. Een heftige ervaring, die ik niet had willen missen: ik heb er de afschuwelijke periode uit het leven van mijn vader eindelijk een plaatsje in mijn eigen leven door kunnen geven.
Mede daarom besloot ik bij thuiskomst om er wat mee te doen, een site op Internet bleek het meest voor de hand liggend. Cor Bart uit Beverwijk bleek al eerder eenzelfde idee te hebben gehad, namelijk het opzetten van een site voor de groep mannen die op 16 april 1944 in Beverwijk en Velsen-Noord waren opgepakt. Zijn site www.razziabeverwijk.nl is een prachtig digitaal monument. Ik was er bijzonder van onder de indruk en heb contact met Cor gezocht. Zo is het balletje gaan rollen en sinds 5 december 2005 heeft Cors site een ’zusje’: www.merwedegijzelaars.nl.
Deze site is in de eerste plaats een eerbetoon aan de mannen die op 16 mei 1944 hun vrijheid en in sommige gevallen hun leven verloren. Bij veel overlevenden zijn de wonden, die de kampperiode bij hen sloeg, nooit genezen. Maatschappelijke steun of erkenning was er niet of nauwelijks, mede daardoor hebben velen de traumatische ervaringen niet kunnen verwerken. Dat dit hen in hun latere gezinsleven parten speelde, behoeft geen betoog. Aan de echtgenotes en kinderen van deze mannen wil ik deze site daarom eveneens graag opdragen. Tenslotte hoop ik dat dit digitale monument tot nadenken stemt en dat dit stukje trieste geschiedenis niet in de vergetelheid raakt.
De informatie op deze site heb ik met zorg verzameld. Helaas kan het voorkomen, dat er gegevens ontbreken of onjuist vermeld staan. In dat geval stel ik het bijzonder op prijs, dat u mij dat laat weten via ‘Contact’ .
Hartelijk dank voor uw belangstelling,
Anja van der Starre (1967)
Dordrecht, december 2005
Naschrift 1:
Tijdens een feestelijke bijeenkomst in de Grote Kerk van Dordrecht op vrijdag 29 april 2011 heeft burgemeester Brok mij een onderscheiding uitgereikt: Lid in de Orde van Oranje-Nassau. Dit 'lintje' is mij toegekend vanwege mijn inzet voor de Merwedegijzelaars.
De onderscheiding kwam voor mij volslagen onverwacht. Het heeft mij zeer geraakt en ontroerd dat er mensen zijn die vinden dat al mijn werk het waard is mij voor te dragen voor een lintje. Dat de onderscheiding ook daadwerkelijk is toegekend vind ik niet zozeer een erkenning voor mij, maar meer voor het afschuwelijke verhaal van de razzia en de verschrikkelijke gevolgen daarvan in de families en gezinnen van de opgepakte mannen.
Mijn lintje draag ik dan ook met respect op aan alle jongens die bij de razzia van 16 mei 1944 werden opgepakt en afgevoerd en daarmee hun vrijheid en in sommige gevallen zelfs hun leven verloren.
Naschrift 2:
In april 2016 heb ik bericht van de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag gekregen dat ze mijn site over de Merwedegijzelaars aanmerken als digitaal erfgoed. De KB is wettelijk verantwoordelijk voor het verzamelen, beschrijven en bewaren van in Nederland verschenen publicaties. Hierin staat dat KB het als haar taak ziet ook websites duurzaam te bewaren en raadpleegbaar te houden voor toekomstige generaties en ze te behoeden voor verlies door bijvoorbeeld technologische veroudering. Om die reden worden sites gearchiveerd die als verzameling een representatief beeld geven van de Nederlandse cultuur, geschiedenis en samenleving.
Ook de 'zustersites' www.razziabeverwijk.nl van Cor Bart en www.groningergijzelaars.nl van Henk Brondijk is de eer van digitaal archiveren te beurt gevallen. Een heuglijk feit waar wij, als initiatiefnemers en beheerders, bijzonder mee ingenomen zijn. Wij danken Bert Hekman voor het bouwen van de sites.
De Koninklijke Bibliotheek archiveert de website sinds 17 maart 2016 en slaat deze duurzaam op. Sindsdien zijn regelmatig opeenvolgende versies opgenomen. De archiefversies worden beschikbaar gesteld aan een algemeen publiek via de website van de KB.