Virtueel herdenken: “Sluit een razziaslachtoffer in het hart”

Via het digitaal monument voor de Merwedegijzelaars is het vanaf nu mogelijk de slachtoffers van de Merwederazzia virtueel te herdenken/eren. Dit kan door het plaatsen van een speciaal gedenkhart bij een naam op het monument.

“Nu de herdenkingen dit jaar niet op de reguliere manier plaats kunnen vinden, zijn naar andere wegen gezocht om toch op gepaste wijze bij het verleden stil te kunnen staan. Sluit een razziaslachtoffer in het hart voorziet op een eenvoudige, maar respectvolle manier in die behoefte”, aldus Anja van der Starre, initiatiefnemer van het digitaal monument voor de Merwedegijzelaars. De gedachte is om iedereen die dat wenst in de gelegenheid te stellen een gedenkhart te plaatsen achter een naam op het monument. Op de homepage van de website staat daartoe een uitnodiging. Na het aanklikken van de optie bij de gewenste naam, verschijnt dit hart dan automatisch op het voorblad. Wie dat wenst kan aanvullend ook nog een persoonlijk bericht in het gastenboek achterlaten.  

Het idee voor Sluit een razziaslachtoffer in het hart is vanuit de Stichting 16 april 1944 uit Beverwijk voortgekomen. Cor Bart en Alex van Luijn van die stichting staken de koppen bij elkaar om te bezien wat er mogelijk was om het herdenken van slachtoffers op een virtuele manier mogelijk te maken. In overleg met webmaster Bert Hekman van de digitale monumenten razziabeverwijk.nl en oorlogsslachtoffersijmond.nl is gekozen voor een passend emoji achter de naam. De Beverwijkse kunstenaar Cornelis van Meurs bood zich spontaan aan om hiervoor een speciaal gedenkhart te ontwerpen. Cor Bart zocht daarna contact met Anja van der Starre en Henk Brondijk die respectievelijk in Sliedrecht en Ulrum een digitaal monument voor slachtoffers van een vergeldingsrazzia beheren. Ook zij waren enthousiast, waardoor het virtueel herdenken nu ook mogelijk is op merwedegijzelaars.nl en groningergijzelaars.nl.

Bij de razzia’s in Beverwijk/Velsen Noord, Bedum e.o. en het Merwedegebied zijn in april en mei 1944 honderden mannen in de leeftijd van 18 tot en met 25 jaar opgepakt. Nog dezelfde dag werden zij weggevoerd naar Kamp Amersfoort. De mannen die het geluk niet hadden daar vrijgelaten te worden, zijn begin juli 1944 met elkaar op transport naar Duitsland gesteld, waar ze onder erbarmelijke omstandigheden in diverse kampen moesten leven en werken. Velen van hen keerden nooit terug.

Dit jaar zou op 16 mei, de dag van de Merwederazzia, het door kunstenaar Richard van der Koppel gemaakte monument (in drie delen) voor de Merwedegijzelaars onthuld worden. Door de Coronacrisis schuift die datum nu door naar het najaar. 

Zoeken naar levensverhalen op Oorlogslevens.nl

Wat heeft mijn familie meegemaakt in de oorlog?
Dat is vanaf nu terug te vinden op Oorlogslevens.nl: het startpunt voor onderzoek naar de persoonlijke geschiedenissen van WO2-ooggetuigen. Niet eerder zijn vanuit een grote hoeveelheid verspreide bronnen, de persoonlijke verhalen van mensen tijdens de oorlog zichtbaar gemaakt. Ook de website merwedegijzelaars.nl is één van de aangesloten bronnen.

Dit jaar is het 75 jaar geleden dat de Tweede Wereldoorlog eindigde en steeds minder mensen kunnen er uit eigen ervaring over vertellen. Bronnen zijn daarom onmisbaar om de verhalen van de oorlog blijvend zichtbaar te maken. Informatie over levensgebeurtenissen in oorlogstijd is echter verspreid over databestanden en archiefcollecties in binnen- en buitenland.  Oorlogslevens.nl verzamelt deze bronnen op persoonlijke tijdlijnen en vormt zo het startpunt voor onderzoek naar personen in de Tweede Wereldoorlog.

In Oorlogslevens.nl zijn een miljoen namen, uit zo’n twintig verschillende collecties en databases door slimme algoritmes met elkaar vergeleken. Vervolgens zijn gegevens die over dezelfde persoon gaan, aan elkaar verbonden. Zo zijn de levens van bijna 300.000 oorlogsgetuigen gereconstrueerd. Het gaat om oorlogsbetrokkenen - nu alleen nog slachtoffers - die tijdens of na de oorlog zijn overleden. Denk daarbij aan gevangenen in (concentratie)kampen en gevangenissen, slachtoffers van bombardementen, tewerkgestelden, verzetsstrijders, militairen, Joodse, Sinti- en Roma-slachtoffers.

Oorlogslevens.nl is permanent in ontwikkeling. Dat betekent dat het niet blijft bij de 300.000 verhalen die nu al beschikbaar zijn. Er wordt continu gewerkt aan verbeterde vindbaarheid van informatie over personen. Tijdlijnen worden verder verdiept door nieuw beschikbare bronnen toe te voegen. Dat gebeurt onder meer door het actief ontsluiten van collecties en archieven met vrijwilligers, waarbij informatie wordt overgetypt en zo digitaal doorzoekbaar wordt gemaakt.

Oorlogslevens.nl is een zoekdienst van Netwerk Oorlogsbronnen in samenwerking met haar partners, en is tot stand gekomen met steun van het Ministerie van VWS, Mondriaan Fonds en Vfonds. Netwerk Oorlogsbronnen - een samenwerkingsverband van zo’n honderd WO2- bron beherende organisaties - heeft tot doel fysiek verspreide bronnen digitaal beter vindbaar en bruikbaar te maken

Richard van der Koppel heeft de eer het monument voor de Merwedegijzelaars te realiseren

Het was spannend, maar de herkenning van de nabestaanden in het ontwerp, gaf de doorslag. Richard van der Koppel gaat daarom het monument voor de Merwedegijzelaars realiseren. Donderdag 6 februari presenteerden 3  kunstenaars hun ontwerp aan de commissie. De commissie, bestaande uit de nabestaanden van de Merwedegijzelaars en een afvaardiging van de 4 en 5 mei comités, waren aangenaam verrast met de mooie en bijzondere ideeën. 
 
’Met passende emotie komt het verhaal van de Merwedegijzelaars tot zijn recht in het ontwerp.’ aldus de commissie.
 
Het was een spannende race om tot het winnende ontwerp te komen In januari werden uit 14 inzendingen 3 kunstenaars gekozen die een ontwerp hebben gemaakt voor het monument. De kunstenaars van deze ontwerpen kregen donderdag 6 februari de kans om hun ontwerp te presenteren. Het monument wordt bijzonder. Niet alleen vanwege het onderwerp, maar ook omdat het een monument in 3 delen wordt, dat ieder op zich een monument is, dat ‘af’ is. De 3 monumenten komen te staan in de gemeentes Altena, Hardinxveld- Giessendam en Sliedrecht. De 3 ontwerpen waren ieder voor zich bijzonder, waardoor het voor de jury een lastige keuze was. 
 
De onthulling van het monument vindt plaats op 16 mei 2020, op verschillende plekken in de drie gemeenten.  

Drie kunstenaars nog in de race om het monument voor de Merwedegijzelaars te ontwerpen

Op initiatief van nabestaanden van de Merwedegijzelaars, de gemeenten Sliedrecht, Hardinxveld-Giessendam en Altena wordt er een monument in drie delen (of 3 monumenten) opgericht voor de honderden mannen die zijn opgepakt en weggevoerd in mei 1944.

In november 2019 is een oproep gedaan aan kunstenaars om hun interesse uit te spreken voor de opdracht het monument te ontwerpen. Er zijn 14 inzendingen binnengekomen. Woensdag 8 januari kwamen de initiatiefnemers bij elkaar in het gemeentehuis van Hardinxveld-Giessendam om de inzendingen te beoordelen. Hieruit zijn 3 kunstenaars geselecteerd.

De 3 geselecteerde kunstenaars zijn nu uitgenodigd een ontwerp te maken voor het monument (of de 3 monumenten) en dat te presenteren. Op basis daarvan maken de initiatiefnemers op donderdag 6 februari de definitieve keuze bekend welke kunstenaar het monument gaat realiseren. De monumenten worden op 4 mei van dit jaar onthuld.

Kunstenaars gezocht voor monument(en) Merwedegijzelaars

Op initiatief van nabestaanden van de Merwedegijzelaars, de gemeenten Sliedrecht, Hardinxveld-Giessendam en Altena wordt er een monument in drie delen (of worden er drie monumenten) opgericht voor de honderden mannen die zijn opgepakt en weggevoerd in mei 1944.

De werkgroep die dit project begeleidt nodigt kunstenaars van harte uit te laten weten belangstelling te hebben om het monument voor de Merwedegijzelaars te maken in de openbare ruimte van Sliedrecht, Hardinxveld-Giessendam en Altena.

Tot 6 januari 2020 9.00 uur kunnen kunstenaars laten weten interesse te hebben om de kunstwerken te maken. Het is de bedoeling dat het kunstwerkt voor 4 mei 2020 gereed is.

U leest alle informatie in het onderstaande persbericht.