Tinus Bos, laatste Merwedegijzelaar, overleden

In zijn woonplaats Bleskensgraaf is zondag 3 april jl. Martinus Bos (96) overleden. Bos, een geboren Sliedrechtenaar, was de laatst bekende nog in leven zijnde Merwedegijzelaar.

Op 16 mei 1944 licht de Duitse bezetter Tinus Bos, destijds 18 jaar, van zijn bed op Baanhoek in Sliedrecht. Via de verzamelplaats aan de Grote Kerk worden alle opgepakte mannen later die dag weggevoerd naar Kamp Amersfoort. Ongeveer zeven weken later gaat de helft van de grote groep mannen op transport naar kampen in Duitsland. Bos is wel geselecteerd voor transport, maar wordt één dag voordat de trein vertrekt op voorspraak van zijn werkgever, scheepswerf De Klop, toch nog vrijgelaten.

Vrijdag 5 oktober 2018 keert Tinus Bos nog een keer terug naar het kamp, waar hij in 1944 zeven weken gevangen zat. Hij wordt tijdens zijn bezoek vergezeld door zijn schoonzoon Jan, kleinzoon Wim en achterkleinzoon Daan (11). Het deed Bos meer dan hij vooraf had gedacht. “De herinneringen komen toch weer naar boven als je daar loopt en echt fijn zijn deze natuurlijk niet" zo blikte hij later terug. Toch vond hij het waardevol dat hij 74 jaar later ter plekke iets over zijn geschiedenis met zijn familie kon delen.

Op 19 april 2019 woonde Bos de jaarlijkse herdenking van Kamp Amersfoort bij; dat was in het jaar dat de slachtoffers van vergeldingsrazzia’s centraal stonden. Anja van der Starre, dochter van Merwedegijzelaar Bas van der Starre, hield er met haar dochter Nina toen een toespraak over de impact van de geschiedenis op hun leven. Tinus Bos en Bas van der Starre groeiden beiden op Baanhoek op en kenden elkaar goed.

Tinus Bos mocht op 3 oktober 2020 samen met oud-gijzelaar Kees Mijnster het fysieke monument voor de Merwedegijzelaars aan de Adriaan Volkersingel in Sliedrecht onthullen. Zijn achterkleinzoon Jan Willem hield die dag een toespraak.

De laatste jaren van zijn leven woonde Bos, sinds 2007 weduwnaar, in een aanleunwoning in Bleskensgraaf. Daar overleed hij zondagmorgen 3 april rustig in aanwezigheid van zijn enige dochter Corrie.

18 september 2021: Struikelstenen gelegd voor Gerrit de Bruin en Jacob van der Knaap

In een besloten kring van nabestaanden heeft burgemeester Jan de Vries op zaterdag 18 september 2021 twee Struikelstenen voor in 1944 omgekomen Merwedegijzelaar gelegd, namelijk voor Jaap van der Knaap en Gerrit de Bruin.

Eerst werd in de Julianastraat (ter hoogte van nummer 24) de steen voor Jacob van der Knaap gelegd. Burgemeester De Vries deed dit samen met Kees, de jongste broer van Jacob. Daarna volgde de steenlegging voor Gerrit de Bruin in de Wilhelminastraat (ter hoogte van nummer 11). Van beide jong gestorven mannen waren veel neven en nichten aanwezig, die ook bij de ceremonie betrokken werden.

In 2017, 2018 en 2019 werden ook al stenen gelegd voor Merwedegijzelaars, te weten Klaas Görtemöller (2017), Teunis Ceelen, Pieter van Hemert en Arie de Kluijver (2018) en Gerrit van der Kreeft en Pieter Harkema (2019). Uiterlijk in 2023 zullen de laatste stenen voor uit Sliedrecht afkomstige in de oorlog overleden Merwedegijzelaars gelegd worden bij het adres waar ze het laatst woonden.

Gedicht Rieke van Valen uit Sliedrecht in haar serie 'Mijmeren op bankjes' (26 november 2021)

ik zie jou staan
met gebalde vuist
je blik naar toen
jouw pijn gekluisd

ik kijk
ik kijk niet weg

ik zie jou gaan
zo jong en puur
een weg vol smart
vol hellevuur

ik kijk
ik kijk niet weg

jouw lijf kapot
jouw geest geslagen
maar fier rechtop
en niet verslagen

ik zie het gat
jouw diepe wond
ons vlees en bloed
op deze grond

Afspraken plaquette Merwedegijzelaars in Hardinxveld-Giessendam ondertekend

De toekomst van de plaquette voor de Merwedegijzelaars bij het verenigingsgebouw van Speed ‘74 in Hardinxveld-Giessendam is veiliggesteld. In een overeenkomst is het onderhoud van de omgeving en het behoud van de plaquette bij sloop of andere bestemming van het voormalig schoolgebouw vastgelegd. Ook over de jaarlijkse herdenking door de Calvijn zijn afspraken gemaakt. De overeenkomst is dinsdag 31 augustus 2021 door de betrokken partijen ondertekend.

Burgemeester Dirk Heijkoop en wethouder Jan Nederveen tekenden namens de gemeente. Martin Egas (vertegenwoordiger van de nabestaanden van de Merwedegijzelaars), Bertie den Breejen (voorzitter van Stichting Oranje Trouw), Lineke de Jong (docente van CS De Hoven Calvijn) en Arie van Wijngaarden (vertegenwoordiger van Speed ‘74, de huidige eigenaar van het voormalige schoolgebouw) zetten de handtekening namens hun organisatie.

Merwederazzia herdacht bij adoptiemonument in Hardinxveld-Giessendam

Gisterenochtend kreeg ik deze foto's doorgestuurd van Lineke, docente geschiedenis op CS De Hoven Calvijn in Hardinxveld-Giessendam. De bovenbouwleerlingen van deze school hebben in 2018 de plaquette voor de Merwedegijzelaars aan de voormalige School met de Bijbel geadopteerd.

Lineke liet weten dat er namens de leerlingen een bloemstuk is neergelegd. Vanwege Corona ook dit jaar uiteraard een andere herdenking dan anders. "Maar", zo schrijft ze "we hebben wel herdacht. Enkele leerlingen hebben persoonlijke en ontroerende werkstukken gemaakt, waardoor ze zich bewuster zijn geworden van hun persoonlijke geschiedenis. En dat is toch bijzonder!"

Een mooie geste weer van de leerlingen en docenten van deze school, die zich sinds 2018 intensief met de geschiedenis van de Merwedegijzelaars bezighoudt.